UNESCO και ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Ας δημοσιοποιήσουμε και στο forum μια ανακοίνωση του ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ επίκαιρη ως αναπάντητη από την πολιτεία και τους αρμόδιους φορείς αλλά και ως έναυσμα προβληματισμού και δραστηριοποίησης. Θα επανέλθουμε άμεσα σε ένα θέμα που είναι ανοικτό σαν πληγή...

Η UNESCO ΤΙΜΑ ΤΗΝ ΑΛΒΑΝΙΚΗ ΠΟΛΥΦΩΝΙΑ
ΧΑΡΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΑΝΤΗΤΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Με χαρά πληροφορηθήκαμε ότι με πρόσφατη απόφασή της η UNESCO αναγνωρίζει και τιμά την αξία της Λαϊκής Πολυφωνίας, συγκαταλέγοντας δύο σημαντικά είδη της, την αλβανική και τη βουλγάρικη πολυφωνία, ανάμεσα στις 43 πλέον διακεκριμένες παραδόσεις των λαών του κόσμου.
Η απόφαση της UNESCO χαροποιεί ιδιαίτερα το Διεθνές Φεστιβάλ Πολυφωνικού Τραγουδιού που από την ίδρυσή του πασχίζει για την προβολή, την έρευνα, τη διάσωση και τη συνάντηση των ειδών της Λαϊκής Πολυφωνίας. Ξεχωριστή είναι η χαρά μας μιας και στις εκδηλώσεις μας – στις Διεθνείς Συναντήσεις Πολυφωνικού Τραγουδιού στην παραμεθόρια Ήπειρο, τις Μεγάλες Συναυλίες Πολυφωνικού Τραγουδιού στην Αθήνα και αλλού- συμμετέχουν οι σημαντικότεροι εκπρόσωποι της αλβανικής και της βουλγάρικης πολυφωνίας. Σε όλους όσους κρατάνε ζωντανή την πολυφωνική έκφραση σε Αλβανία και Βουλγαρία πέμπουμε συγχαρητήρια για την ξεχωριστή διάκριση και τη συμβολή τους σε αυτή. Η χαρά τους είναι και δική μας χαρά.
Η χαρά μας, όμως, σκιάζεται από προβληματισμούς και ερωτήματα.
Πληροφορηθήκαμε την απόφαση της UNESCO από το Διαδίκτυο (www.in.gr). Η προβολή του θέματος βασίστηκε σε σχετική ανακοίνωση του Αλβανικού Υπουργείου Εξωτερικών. Τα ειδησεογραφικά πρακτορεία (ανάμεσά τους το Α.Π.Ε.), προβάλλοντας την ανακοίνωση, αναφέρονται στη μοναδικότητα της αλβανικής πολυφωνίας, υποδηλώνοντας ότι η άποψη αυτή αποτελεί μέρος και του σκεπτικού της απόφασης της UNESCO.
Μια τέτοια άποψη, όμως, έμμεσα αποσιωπά και ουσιαστικά επιχειρεί να παραγράψει την ύπαρξη και τη σημασία του Ηπειρώτικου Πολυφωνικού Τραγουδιού, ενός σημαντικότατου είδους της Λαϊκής Πολυφωνίας, με αναγνωρισμένη ανθρωπολογική, λαογραφική και μουσικολογική αξία. Η πολυφωνική έκφραση και ερμηνεία, η δομή της πολυφωνικής ομάδας, οι ρόλοι της αλβανικής πολυφωνίας όπως παρουσιάζονται και στο δικτυακό τόπο της UNESCO (http://www.unesco.org/culture/intangibleheritage/01eur_uk.htm) παρουσιάζουν σαφείς αναφορές και συγγένειες με εκείνους της Ηπειρώτικης Πολυφωνίας, γεγονός που καθιστά, συμπαραδηλωτικά με πολλά άλλα δυνητικά επιχειρήματα – και αυτοτελώς όμως πρόδηλα - αναξιόπιστη οποιαδήποτε άποψη περί μιας δήθεν μοναδικότητας.
Τέτοιες απόψεις αντικειμενικά συνηχούν με όσους επενδύουν εθνικιστικές ιδεοληψίες στο Λαϊκό Πολιτισμό, σε μια περιοχή και εποχή ευαίσθητες σε ανάλογες διαμάχες, σε ένα θέμα ταλαιπωρημένο από απόψεις περί μοναδικότητας, πρωτοτυπίας, μονογένεσης, απόψεις διατυπωμένες και στις δύο πλευρές των συνόρων. Τέτοιες απόψεις δεν συμβάλουν καθόλου στην αναγνώριση της ιδιαίτερης αξίας του Πολυφωνικού Τραγουδιού σαν γέφυρας συνάντησης των γειτονικών, βαλκανικών λαών μέσα από την κοινή τους πολυφωνική κληρονομιά, οι κοινοί τόποι της οποίας μαρτυρούν την παλαιότατη ώσμωση, τις αλληλεπιδράσεις και τις συγγένειες του Λαϊκού Πολιτισμού τους.
Με βάση το ότι τα κριτήρια της προκήρυξης του διαγωνισμού της UNESCO, αφορούν σε θησαυρούς της παγκόσμιας μουσικής κληρονομιάς με χαρακτηριστικά μοναδικότητας, η σχετική απόφαση πλήττει, έμμεσα και δυνητικά, τη διεθνή αναγνωρισιμότητα και καταξίωση του Ηπειρώτικου Πολυφωνικού Τραγουδιού.
Με έγγραφο που αποστείλαμε στις 4 Ιανουαρίου στην Ελληνική Εθνική Επιτροπή UNESCO, αιτηθήκαμε την επίσημη γνωστοποίηση του σκεπτικού της σχετικής απόφασης της UNESCO πριν από οποιαδήποτε δημοσιοποίηση του θέματος. Με το ίδιο έγγραφο ζητήσαμε να μάθουμε από την Ελληνική Εθνική Επιτροπή, η οποία λειτουργεί στα πλαίσια του Υπουργείου Εξωτερικών και εκπροσωπείται σε επίπεδο Πρέσβη στην έδρα της UNESCO στο Παρίσι, αν η Ελλάδα υπέβαλε υποψηφιότητες στο σχετικό διαγωνισμό του έγκυρου διεθνούς οργανισμού και εάν είχε εικόνα των υποψηφιοτήτων των άλλων χωρών πριν αυτές κριθούν. Μέχρι τώρα δεν υπάρχει κάποια απάντηση της Εθνικής Επιτροπής.
Θεωρούμε το θέμα ιδιαίτερα σημαντικό για να αποσιωπηθεί η ύπαρξή του από τις όποιες ενδεχόμενες αγκυλώσεις, δυσκαμψίες, ολιγωρίες ή ανεπάρκειες των αρμόδιων υπηρεσιών. Θεωρούμε ότι αφορά κάθε φίλο του Πολυφωνικού Τραγουδιού, γενικότερα όλους όσους πασχίζουν για την διάσωση και την αναγνώριση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς
Το Ηπειρώτικο Πολυφωνικό Τραγούδι, είδος με παλαιότατη προέλευση, όντας ύστατος κομιστής της συλλογικής έκφρασης και του συλλογικού ήθους σε μια εποχή που η ύπαρξή του απειλείται με αφανισμό, θα αποτελούσε μια προνομιακή πρόταση στο σχετικό διαγωνισμό. Η αναγνώριση που προσφέρει μια τέτοια ανακήρυξη περιποιεί με ξεχωριστή τιμή τα αναγνωρισθέντα είδη και συμβάλει αποφασιστικά, με την οικονομική ενίσχυση σχετικών δράσεων, στη διάσωσή τους σε μια εποχή κοινωνικών αλλαγών που απειλούν την επιβίωσή τους. Η Ηπειρώτικη Πολυφωνία αξίζει και έχει ανάγκη μια τέτοια ανακήρυξη όχι τόσο για την επιβράβευση της αξίας της – ο πλούτος και το αξιακό της φορτίο είναι αυταξίες που δεν συναρτώνται με διαγωνισμούς – όσο για τη συμβολή στη διάσωσή της.
Το Διεθνές Φεστιβάλ Πολυφωνικού Τραγουδιού θεωρεί χρέος του την ευρύτερη δυνατή προβολή του θέματος, την ευαισθητοποίηση των αρμόδιων υπηρεσιών, την ενημέρωση για τα γενόμενα και τα μη γενόμενα στο σχετικό διαγωνισμό της UNESCO.
Πότε, που και πως άραγε προβλήθηκε η σχετική πρόσκληση ενδιαφέροντος στην Ελλάδα; Ποιοι ήταν οι υπεύθυνοι για την υποβολή σχετικών υποψηφιοτήτων από τη χώρα μας, ποια ήταν η διαδικασία; Τη στιγμή που σχεδόν το σύνολο των βαλκανικών χωρών έχουν πετύχει αναγνώριση ξεχωριστών ειδών της πολιτιστικής τους κληρονομιάς μέσα από τους τρεις επάλληλους διαγωνισμούς του διεθνούς οργανισμού, η χώρα μας άραγε τι προτάσεις υπέβαλε στους σχετικούς διαγωνισμούς; Τη στιγμή που από το δεύτερο διαγωνισμό, το 2003, αναγνωρίστηκε η Γεωργιανή Πολυφωνία σαν θησαυρός της παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομιάς, καταδεικνύοντας τη δυνατότητα αναγνώρισης και της δικής μας πολυφωνίας, γιατί η χώρα μας δεν υπέβαλε σχετική πρόταση – σε αντίθεση με την επιτυχή ενεργοποίηση της Αλβανίας και της Βουλγαρίας; Τι γίνεται για το Πολυφωνικό Τραγούδι, αυτό το μονάκριβο στολίδι του πολιτισμού του τόπου μας; Τι γίνεται για τη διεθνή προβολή, αναγνώριση και διάσωση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς;
Έστω και τώρα ας απαντηθούν τα αναπάντητα ερωτήματα. Έστω και τώρα ας εξετάσει η Εθνική Επιτροπή τις όποιες δυνατότητες πρωτοβουλιών επανόρθωσης υπάρχουν. Ας εξετάσει τα όποια περιθώρια μελλοντικής υποψηφιότητας αναγνώρισης της Ηπειρώτικης Πολυφωνίας. Το Διεθνές Φεστιβάλ Πολυφωνικού Τραγουδιού είναι πρόθυμο να συνεργαστεί για την καλύτερη δυνατή προετοιμασία και τεκμηρίωση μιας τέτοιας πρότασης.
Το Ηπειρώτικο Πολυφωνικό Τραγούδι δεν αναγνωρίστηκε όπως μπορούσε και έπρεπε. Η Ήπειρος, όμως, οκτώ χρόνια τώρα ήδη αποτελεί το κέντρο του μόνου διεθνούς πολιτιστικού θεσμού για το Πολυφωνικό Τραγούδι. Το Διεθνές Φεστιβάλ Πολυφωνικού Τραγουδιού μπορεί να τεθεί άμεσα υπό την αιγίδα της UNESCO. Μια τέτοια απόφαση θα στηρίξει ένα θεσμό που αγκαλιάζει με τις εκδηλώσεις του όλη την παραμεθόριο διοργανώνοντας εκδηλώσεις σε Ελλάδα, Αλβανία, Ιταλία, που σμίγει στις εκδηλώσεις του έξι λαούς και εννέα είδη πολυφωνίας, που συμβάλει στη συνάντησή τους μέσα από την κοινότητα της πολιτιστικής κληρονομιάς και έκφρασης.
Απευθύνουμε ανοιχτό κάλεσμα συνάντησης, διαλόγου και συλλογικής δραστηριοποίησης σε όλους όσους νοιάζονται για τη διάσωση και την προβολή της πολυφωνικής μας κληρονομιάς, στους επιστήμονες και τους ερευνητές, τους φορείς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τους πολιτιστικούς φορείς, τις οργανώσεις των Αποδήμων.
Ας σταθούμε, όλοι μαζί, περισσότερο και καλύτερα αντάξιοι του Λαϊκού Πολιτισμού που επιμένει να είναι ζωντανός και να αναζητά συνέχεια. Η ενασχόληση με την παράδοση ας μην εξαντλείται σε χρόνους αόριστους, χρόνους των φολκλορικών αναπαραστάσεων. Ας μην εξαντλείται σε χρόνους μέλλοντες των ανεκπλήρωτων υποσχέσεων. Ας δοκιμάσουμε να κλίνουμε την παράδοση σε μέλλοντες διαρκείας, χρόνους υποσχετικούς, χρόνους όπου η παράδοση αντιστέκεται και δεν παραδίδεται στην εγκατάλειψη και τον αφανισμό.

Θυμίζω ότι η ΑΠΕΙΡΟΣ έχει από καιρό γράψει σχετικά με την απουσία της Ελληνικής Κυβέρνησης από το διαγωνισμό αυτό το παραπάνω σημείωμα που ίσως τώρα αξίζει να ξαναδιαβάσουμε. Το είχα δει και στο site www.polyphonic.gr στην ενότητα ... ΝΕΑ

Σήμερα μάθαμε ότι εδώ και τέσσερα χρόνια το ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ διακινεί σε ενημερωτικούς φακέλλους στους νέους υπαλλήλους του τις ανακοινώσεις που εκδώσαμε για το θέμα με την UNESCO και το πολυφωνικό τραγούδι. Κι αυτό στο πλαίσιο της ενημέρωσής τους για τα τρέχοντα θέματα στα διεθνή πολιτιστικά θέματα. Τι τιμή για τα καημένα τα γραπτά μας! Όταν προσπαθούσαμε να ευαισθητοποιήσουμε την ελληνική πολιτεία για το θέμα το αντίτιμο ήταν ο αποκλεισμός του ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΦΕΣΤΙΒΑΛ από κάθε επιχορήγηση. Τέσσερα χρόνια τώρα... Τρομάρα τους... Θα επανέλθουμε. Γιατί και εκείνοι επέρχονται όπως κάποιοι άλλοι σε τόπους εγκλημάτων. Υπερβάλουμε; Για να δούμε...