τραγούδια του γάμου

Από τη συλλογή του αείμνηστου ΜΕΝΕΛΑΟΥ ΖΩΤΟΥ, δασκάλου που έζησε κυρίως στα Γιάννενα και καταγόταν από την Πολύτσανη Άνω Πωγωνίου. Το γαμήλιο πολυφωνικό τραγούδι δισκογραφήθηκε στην έκδοση του ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΙΚΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ "ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ", σε επιμέλεια του ΖΩΤΟΥ ο οποίος ήταν κι αντιπρόεδρος του Ι.Β.Ε.



ΣΕ ΠΟΛΛΕΣ ΧΑΡΕΣ ΠΟΥ ΠΗΓΑ (Χορευτικό)


Σε πολλές χαρές που πήγα
φίλντισι καριοφύλλι
τέτοια νύφη δεν την είδα
φίλντισι καριοφύλλι.
Έχει μπάλα σαν μεϊντάνι
φίλντισι καριοφύλλι
και το φρύδι σα γαϊτάνι
φίλντισι καριοφύλλι.
Έχει μύτη σαν κοντύλι
φίλντισι καριοφύλλι
και το στόμα δαχτυλίδι
φίλντισι καριοφύλλι.
Έχει και λαιμό χυτό
φίλντισι καριοφύλλι
μάρμαρο πελεκητό
φίλντισι καριοφύλλι
Έχει χέρια σαν λαμπάδες
φίλντισι καριοφύλλι
όπου λειτουργούν παπάδες.
Και το μπόι κυπαρίσσι
φίλντισι καριοφύλλι
ο θεός να το χαρίσει
φίλντισι καριοφύλλι.

γαμήλιο πολυφωνικό τραγούδι από τη συλλογή του ΥΦΑΝΤΗ. στους στίχους του θεματικά μοτίβα που απαντώνται σε πολλά τραγούδια σε όλη την Ελλάδα ("τούτον το χρόνο τον καλό, τον άλλον ποιος τον ξέρει, για ζιούμε, για πεθαίνουμε, για σ’ άλλον τόπο πάμε")

ΦΑΤΕ ΚΑΙ ΠΙΕΙΤΕ, ΒΡΕ ΠΑΙΔΙΑ

Χίλιο καλώς τον ήβραμε τούτον τον νοικοκύρη
με τα καλά του φαγιά, με τα γλυκά του λόγια.
- Φίλοι, καλώς ορίσατε, φίλοι και αγαπημένοι
με την καλή σας συντροφιά, με τα καλά σας λόγια.
Φάτε και πιείτε, βρε παιδιά, χαρείτε να χαρούμε
τούτον το χρόνο τον καλό, τον άλλον ποιος τον ξέρει,
για ζιούμε, για πεθαίνουμε, για σ’ άλλον τόπο πάμε.
Κι’ εκεί χαρές δε γένουνται κι’ ούτε και πανηγύρια
κι ούτε μεσ’ σ’ άλλου τράπεζα να φάμε και να πιούμε.
Να μας προκόψουν τα παιδιά και σ’ άλλα να χαρούμε.

από τη συλλογή του Υφαντή "ΠΩΓΩΝΙΣΙΟΣ ΓΑΜΟΣ" τραγούδι του γάμου, σε ψηφιακή μεταγραφή στο ΑΡΧΕΙΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ της ΜΚΟ "ΑΠΕΙΡΟΣ"

ΜΑΛΑΜΑΤΕΝΙΟΣ Ο ΣΤΑΥΡΟΣ

Μαλαματένιος ο Σταυρός από τον Ιορδάνη,
να ζήσει η νύφη και ο γαμπρός, το νέο το στεφάνι.

Μαλαματένιος ο Σταυρός με τα μαργαριτάρια,
να ζήσει η νύφη και ο γαμπρός κι όλα τα παλικάρια.

Μαλαματένιος ο Σταυρός με πράσινες κορδέλες,
να ζήσει η νύφη και ο γαμπρός, και όλες οι κοπέλες.

τραγούδια του γάμου αλλά και τραγούδια για γάμους. τραγούδι από τη δυσεύρετη συλλογή του Νίκου Νίτσου "ΤΣΑΜΑΝΤΑΣ ΘΕΣΠΡΩΤΙΑΣ" . κακοί γάμοι και κακοπαντρεμένοι...

ΜΑΝΑ Μ’ ΕΚΑΚΟΠΑΝΤΡΕΨΕΣ

Μάνα, μ’ εκακοπάντρεψες και μ’ έδωκες στους κάμπους
Κι εγώ στους κάμπους δε βαστώ, νερό ζεστό δεν πίνω:
Εδώ τρυγόνες δε λαλούν κ’ οι κούκοι δεν το λένε.
Το λεν’ οι κούκοι στα ?ϊ- βουνά κ’ οι πέρδικες στα πλάγια!

από τη συλλογή του ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΥ "ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ". μεταγραφή στο ΑΡΧΕΙΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ. χαρακτηριστική η τιτλοδοσία του συγγραφέα στα τραγούδια της σημαντικής συλλογής.


ΕΝ ΤΗ ΣΤΕΨΕΙ (Σ’ τούτης τς εκκλησιάς το άγιο δήμα)


Σ’ τούτης τς εκκλησιά το άγιο δήμα
στέκουν δυο βεργιά περδικλωμένα,
‘ς την κορφήν ελιά, ‘ς τον πάτο δάφνη,
‘ς τα ξοκλώναρα μαργαριτάρι·
στέκετ’ ο παπάς να τα βλογήσει
κι ο παράνυφος να στεφανώσει.

με τον τρόπο του τραγούδι για το γάμο από τη συλλογή των ΦΩΤΙΟΥ, ΛΥΤΗ "ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΗΠΕΙΡΟΥ"(εκδόσεις ΝΕΦΕΛΗ). το έχουμε συναντήσει και πολύ πέρα από την Ήπειρο.

ΣΑΡΑΝΤΑ ΠΕΝΤΕ ΛΕΪΜΟΝΙΕΣ


Σαράντα πέντε λεϊμονιές στον άμμο φυτρωμένες,
με το νερό στη ρίζα τους κι αυτές μαραγκιασμένες.
Κοιμάται αστρί, κοιμάτ’ αυγή, κοιμάται το φεγγάρι,
κοιμάται τριαντάφυλλο δίπλα στον πλεμονιάρη.
Κι ο πλεμονιάρης έβηχε κι η κόρη αναστενάζει.
-Τι έχεις κόρη και θλίβεσαι και βαριαναστενάζεις;
Μήνα τα ρούχα σου βαριά, μήνα και τα φλουριά σου;
-Φωτιά να κάψ’ τα ρούχα σου, φωτιά και τα φλουριά σου;
μπροστά στον άντρα τον καλό, μπροστά στο παλικάρι.
Ανάθεμα τους τους γονιούς, μανάδες, πατεράδες,
που δε διαλέγουν τους γαμπρούς να δίνουν θυγατέρες,
να δώκουν του καλού καλή και τα’ αχαμνού μια στρίγγλα,
να δώκουν και του γέροντα κουφή και κατσιδιάρα.

τραγούδι του γάμου από το Πωγώνι και τη συλλογή του ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΤΣΙΑ "ΠΩΓΩΝΙ, ΔΕΡΟΠΟΛΗ, ΗΘΗ ΚΙ ΕΘΙΜΑ", εκδόσεις ΔΩΔΩΝΗ. το θέμα του απαντά σε όλη τη μουσική μας παράδοση με παραλλαγές

ΑΓΓΕΛΟΣ ΕΙΣΑΙ ΝΥΦΗ ΜΟΥ

Άγγελός είσαι νύφη μου, κι αγγελικά χορεύεις,
κι αγγελικά χορεύεις.
Άγγελοι σε στολίζανε, σου ‘βάναν τη σκουφίτσα,
σου ‘βάναν τη σκουφίτσα.

Άγγελός είσαι νύφη μου, κι αγγελικά χορεύεις,
κι αγγελικά χορεύεις.
Άγγελοι σε στολίζανε, σου ‘βάναν το σεγιάκι,
σου ‘βάναν το σεγιάκι.

Άγγελός είσαι νύφη μου, κι αγγελικά χορεύεις,
κι αγγελικά χορεύεις.
Άγγελοι σε στολίζανε, σου ‘βάναν τα τιρτίρια
σου ‘βάναν τα τιρτίρια.

Άγγελός είσαι νύφη μου, κι αγγελικά χορεύεις,
κι αγγελικά χορεύεις.
Άγγελοι σε στολίζανε, σου ‘βάναν το γελέκι,
σου ‘βάναν το γελέκι.

Άγγελός είσαι νύφη μου, κι αγγελικά χορεύεις,
κι αγγελικά χορεύεις.
Άγγελοι σε στολίζανε, σου ‘βάναν το ρουτί σου,
σου ‘βάναν το ρουτί σου.

Άγγελός είσαι νύφη μου, κι αγγελικά χορεύεις,
κι αγγελικά χορεύεις.
Άγγελοι σε στολίζανε, σου ‘βάναν τις πατούνες
σου ‘βάναν τις πατούνες.

Άγγελός είσαι νύφη μου, κι αγγελικά χορεύεις,
κι αγγελικά χορεύεις.
Άγγελοι σε στολίζανε, σου ‘βάναν τις κοντούρες,
σου ‘βάναν τις κοντούρες.

Άγγελός είσαι νύφη μου, κι αγγελικά χορεύεις,
κι αγγελικά χορεύεις.
Άγγελοι σε στολίζανε, σου ‘βάναν την ποδιά σου,
σου ‘βάναν την ποδιά σου.

τραγούδι του γάμου από τα Ζαγόρια και τη συλλογή του ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΥ "ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ". στους στίχους αποτυπώματα της πολύχρονης σχέσης των Ζαγορισίων με τις παραδουνάβιες Ηγεμονίες, εκεί όπου κυρίως ξενιτεύονταν πριν από δύο καυ τρεις αιώνες. τιτλοδότη ο συλλέκτης. ψηφιακή βιβλιοθήκη ΑΡΧΕΙΟΥ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ, "ΑΠΕΙΡΟΣ"

ΟΤΑΝ ΜΕΤΑΒΑΙΝΕΙ Ο ΓΑΜΒΡΟΣ
ΕΙΣ ΤΗΝ ΟΙΚΙΑ ΤΗΣ ΝΥΜΦΗΣ (Μου μήνυσεν η λυγερή)


Μου μήνυσεν η λυγερή να πάω ν’ αρραβωνίσω
πριν κατεβάσ’ ο Δούναβης και τρέξουν τα ποτάμια.
Εγώ θα πάω να την ευρώ, κι αν βρέξει, κι αν χιονίσει,
κι αν κατεβάσ’ ο Δούναβης και σύρουν τα ποτάμια·
‘ς το δάχτυλο μου πατώ, ‘ς τη βίρα μου περνάω.

από τη συλλογή του ΧΡΗΣΤΟΥ ΜΑΤΣΙΑ "ΠΩΓΩΝΙ ΔΕΡΟΠΟΛΗ, ΗΘΗ ΚΙ ΕΘΙΜΑ" τούτο το πολυφωνικό τραγούδι που έχει δισκογραφήσει σε παραλλαγή του το πολυφωνικό των Κτισμάτων στο δίσκο "ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ" (ΠΑΠΙΝΓΚΟ, ΛΥΡΑ 1994)

ΝΥΦΗ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΡΟΥΜΕ (Καθιστικό)

Τρώτε για να πίνουμε, μωρέ παιδιά,
τρώτε για να πίνουμε, ντουλμπέρια μου,
κι αύριο στράτες έχουμε, μωρέ παιδιά,
κι αύριο στράτες έχουμε, ω ντουλμπέ - ντουλμπέρια μου.

Στράτες και στρατέματα, μωρέ παιδιά,
στράτες και στρατέματα, ντουλμπέρια μου
νύφη για να πάρουμε, μωρέ παιδιά,
νύφη για να πάρουμε, ω ντουλμπέ - ντουλμπέρια μου.

Κι αν δε μας την δώσουνε, μωρέ παιδιά,
κι αν δε μας την δώσουνε ντουλμπέρια μου,
πόλεμο θα στήσουμε, μωρέ παιδιά,
πόλεμο θα στήσουμε, ω ντουλμπέ - ντουλμπέρια μου.

τραγούδι του πόθου που σμυπεριλαμβάνεται στη συλλογή του ΥΦΑΝΤΗ "ΠΩΓΩΝΙΣΙΟΣ ΓΑΜΟΣ" και εμείς σεβόμαστε την επιλογή ταξινόμησης του συγγραφέα. άλλωστε στο γάμο όλα τα τραγούδια της αγάπης έχουν θέση... η γυναικεία ομορφιά στο ηπειρώτικο τραγούδι έχει κοινούς τόπους (πχ κοντούλα, μαύρα μάτια)

ΜΑΥΡΑ ΜΑΤΙΑ ΣΤΟ ΠΟΤΗΡΙ

Μαύρα μά... μωρή κοντούλω, μαύρα μάτια στο ποτήρι
μαύρα μάτια στο ποτήρι, γαλανά στο παραθύρι.
Δώσ’ μου τα ...μωρή κοντούλω – δωσ’ μου τα να τ’ αγοράσω
δωσ’ μου τα να τ’ αγοράσω κι ό,τι έχω ας τα χάσω.
- Δεν πουλιού...καλέ λεβέντη, δεν πουλιούνται αυτά με γρόσια
δεν πουλούνται αυτά με γρόσια, με εκατό και με διακόσια.
Θα τα δω...καλέ λεβέντη, θα τα δώσω στον καλό μου
θα τα δώσω στον καλό μου και στον αγαπητικό μου.

τραγούδι του γάμου από την παλιά συλλογή του ΧΑΣΙΩΤΗ, μια από τις πρόδρομες εκδόσεις στο είδος της. μεταγραφή στην ψηφιακή βιβλιοθήκη του ΑΡΧΕΙΟΥ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ


ΚΑΛΩΣ ΕΡΧΕΤΑΙ


Κάλως έρχεται, πόρχεται,
του Ρήγα γιος, τ’ αρχόντ’ ο γιος·
κάτι πολύ αργήσετε,
συμπέθεροι, συμπέθεροι.
Μας άργησαν κ’ αργήσαμεν,
συμπέθεροι, συμπέθεροι·
ήταν η τσέργα ‘ς το νερό
και τα σκλαρίκια ‘ς τον χρυσκό,
συμπέθεροι, συμπέθεροι.

να κι ένα πρωτότυπο τραγούδι για ένα γάμο. εδώ ανατρέπεται το στερεότυπο που θέλει στα ζευγάρια με μεγάλη διαφορά ηλικίας μεγαλύτερος να είναι ο άντρας. από την πιο παλαιά συλλογή που ψηφιοποιήθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος "ΑΡΧΕΙΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ" της ΜΚΟ "ΑΠΕΙΡΟΣ", τη συλλογή του ΧΑΣΙΩΤΗ (1866!)


ΤΕΧΕΙΣ, ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ ΚΑΙ ΠΟΝΕΙΣ

Τέχεις καρδιά μου, και πονείς και βαργιαναστενάζεις,
μήνα παίρνεις ανήφορο λιθάργια φορτωμένη;
- Κάλλια να (έ)περνα ανήφορο, λιθάργια φορτωμένη,
περί νάχω άντρα μικρόν και να τον καϊτερέσω·
δεν τόχω πως τον καϊτερώ και πως τον παντεχαίνω,
μουν’ τόχω που με περγελούν και οι γειτονισές μου·
μου λεν’ νύφη κούνα το παιδί, κούνα να μην ξυπνήσει,
με το πουδάρι κούνα το, και με το χέρι γνεθε.

ζαγορίσιο τραγούδι για το γάμο από την παλαιά συλλογή του ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΥ "ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ" (1909). "ΑΠΕΙΡΟΣ", ΑΡΧΕΙΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ, ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ. την αρχή του τραγουδιού την απαντάμε και σε άλλα ηπειρώτικα τραγούδια

Η ΑΣΧΗΜΗ ΝΥΦΗ

Φίλοι, γιατί δεν τρώτε και δεν πίνετε;
Μήνα και το ψωμί μας δεν σας άρεσε;
Στέλνουμε ‘ς τους γειτόνους και τ’ αλλάζομε,
μήνα και το κρασί μας δεν σας άρεσε;
Βαγένια έχουμε κι άλλα και τ’ αλλάζουμε,
μήνα και τα φαγιά μας μας δεν σας άρεσαν;
Μαγείρισσες είν’ κι άλλες και τις αλλάζουμε,
Μήνα η κάψο-νύφη δεν σας άρεσεν;
Η νύφη όπως και αν είναι δεν αλλάζετε.

από τη συλλογή του δάσκαλου ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ "ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ, ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΧΟΡΟΙ" τούτο το γαμήλιο πολυφωνικό. στην πραναφερθείσα έκδοση της "ΤΡΟΧΑΛΙΑΣ" υπάρχει και ηχογράφηση του τραγουδιού σε ένα από τα δύο cd που φέρει ένθετα το βιβλίο


ΜΕΣ' ΣΤΟ ΣΙΔΕΡΕΝΙΟ ΑΛΩΝΙ


Μες στο σιδερένιο αλώνι και στο πέτρινο,
μωρ’ και στο πέτρινο.
Που χορεύει η ντέλη νύφη η αρχόντισσα,
μωρ’ η αρχόντισσα.
Με το πεθερό χορεύει παίζει χαίρεται,
μωρ’ παίζει χαίρεται.
Και ο θεός να την αφήσει για να χαίρεται,
μωρ’ για να χαίρεται.
Μες στο σιδερένιο αλώνι και στο πέτρινο,
μωρ’ και στο πέτρινο.
Που χορεύει η ντέλη νύφη η αρχόντισσα,
μωρ’ η αρχόντισσα.
Με την πεθερά χορεύει παίζει χαίρεται,
μωρ’ παίζει χαίρεται.
Και ο θεός να την αφήσει για να χαίρεται,
μωρ’ για να χαίρεται.
Μες στο σιδερένιο αλώνι και στο πέτρινο,
μωρ’ και στο πέτρινο.
που χορεύει η ντέλη νύφη η αρχόντισσα,
μωρ’ η αρχόντισσα.
Με τα αντραδέρφια της χορεύει παίζει χαίρεται,
μωρ’ παίζει χαίρεται.

ένα τραγούδι μικρό σαν το κεράσι (ή, μήπως, σαν το λεμόνι από τη συλλογή του ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ "ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ, ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΧΟΡΟΙ". οι στίχοι του προδίδουν την μικρή του ηλικία

ΠΟΛΥ ΜΕ ΥΠΟΧΡΕΩΣΑΤΕ..


Πολύ με υποχρεώσατε
για να σας τραγουδήσω.
Κι εγώ για το χατήρι σας
θα λιανοτραγουδήσω.
Μικρό τραγούδι θα σας πω,
μικρο σαν το κεράσι:
Τ’ αντρόγενο που σμίχτηκε,
να ζήσει να γεράσει.
Μικρό τραγούδι θα σας πω,
μικρο σαν το τσιγάρο:
Να ζήσει η νύφη κι ο γαμπρός,
να ζήσει κι ο κουμπάρος.
Μικρό τραγούδι θα σας πω,
μικρό σαν το λεμόνι:
Να ζήσουν τα πεθερικά
κι οι καλεσμένοι όλοι.

τραγούδι του γάμου από τη συλλογή του ΧΑΣΙΩΤΗ, συλλογή που εκδόθηκε το 1866 αποτελώντας ένα πρόδρομο κατοπινών εκδόσεων

ΚΑΛΩΣ ΕΡΧΕΤΑΙ


Κάλως έρχεται, πόρχεται,
του Ρήγα γιος, τ’ αρχόντ’ ο γιος·
κάτι πολύ αργήσετε,
συμπέθεροι, συμπέθεροι.
Μας άργησαν κ’ αργήσαμεν,
συμπέθεροι, συμπέθεροι·
ήταν η τσέργα ‘ς το νερό
και τα σκλαρίκια ‘ς τον χρυσκό,
συμπέθεροι, συμπέθεροι.

ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΝ ΤΩ ΘΡΑΝΙΩ ΤΟΠΟΘΕΤΗΣΙΝ (ΤΗΣ ΝΥΜΦΗΣ)


Εδώ ‘ς αυτήν τη γειτονιά εφύτεψα κεράσι,
τ’ αντρόγυνο που θα γένει, να ζήσει να γεράσει.
Βασίλισσα των γυναικών, σουλτάνα των κρυάδων,
στολίδι των αρχοντισσών, διαμάντι των νιφάδων,
άσπρη είσαι κι άσπρη φαίνεσαι, κι ‘άσπρη είν’ η φορεσιά σου,
κι άσπρα λουλούδια φύτρωναν αυτού ‘ς το κάθισμα σου.
Εσ’ είσαι πύργος με γυαλιά, κασέλα με σεντέφια,
εσ’ είσαι το καλύτερο απ’ όλα σου τ’ αδέρφια.
Άγγέλοι σου ζωγράφισαν το καγκελόφρυδο σου
και το κοντύλι έσταξεν ελιά ‘ς το μάγουλό σου.
Όταν σ’ εγέννα η μάνα σου ο ήλιος εκατέβει,
και σώδωκε την ομορφιά και πάλι πίσ’ ανέβει.
Ποιος ήταν ο προξενητής, που να είχε φάει κανέλα,
π’ αντάμωσε τέτοιον αϊτό με τέτοια περιστέρα!

με ευφάνταστο και ...λογιότροπο τίτλο τούτο το τραγούδι του γάμου στη συλλογή του ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΥ "ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ" που εκδόθηκε το 1909, πριν απελευθερωθεί η Ήπειρος από τον τουρκικό ζυγό

ΕΒΓΑ ΠΕΘΕΡΑ ΣΤΗΝ ΣΚΑΛΑ

Έβγα πεθερά στην σκάλα
με το μέλι, με το γάλα.
Με το μέλι με το γάλα
και με την αγάπη μέσα.
___
Ρίξε, πεθερά, το ρύζι,
για να σου ριζώσ’ η νύφη.
Ρίξε ρύζι, να ριζώσει
και το στάρι να προκόψει.
Τάξε, πεθερά, της νύφης,
ταξ’ εν’ ασημοζωνάρι.
Τάξε’ εν’ ασημοζωνάρι.
Τάξε, πεθερά, της νύφης,
τάξε κόκκινα παπούτσια κ.λ.π.


τραγούδι αναπόσπαστο από τα έθιμα του ηπειρώτικου γάμου τούτο εδώ, θα άξιζε να το ζήσετε (άντε και στα δικά σας αν δεν έχετε προκάνει). εδώ το συναντήσαμε στη συλλογή του τ. επιθεωρητή ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΟΥΛΙΔΑ "ΣΩΤΗΡΑ", με τραγούδια του γάμου από το παλιό παλιό χωριό μας... αχ τι αεράκι θα φυσάει τέτοια ώρα στα ακρόκλαδα των δέντρων, πως θα κελαρρύζει το ποτάμι κεί πάνω... γιατι η ... Σωτήρα της ψυχής είναι πολύ μεγάλο πράγμα...

ΠΑΝΤΡΕΥΕΤ’ Η ΑΓΑΠΗ ΜΟΥ


Σήμερα, κι αμάν αμάν,
σήμερα κάπως δε μπορώ,
βάϊ βάϊ, πουλί μου,
κάπως δεν έχω κέφι.
Παντρεύεται, κι αμάν αμάν,
παντρεύεται η αγάπη μου,
βάϊ βάϊ, πουλί μου,
και παίρνει τον οχτρό μου.
Και παίρνει το οχτρό μου,
για το πείσμα το δικό μου.
Κι εμένα νου, αμάν αμάν
κι εμένα νούνο κάλεσε.
Για να πάω, κι αμάν αμάν,
για να πάω να στεφανώσω.
Με τι πο, κι αμάν αμάν,
με τι ποδάρια να σταθώ;
βάϊ βάϊ, πουλί μου.
Στεφάνι πώς να βάλω;
παίρνω στεφά, κι αμάν αμάν,
παίρνω στεφάνι από φλωρί,
βάϊ βάϊ, πουλί μου,
και τα κεριά ασημένια.
Και τα χερό – κι αμάν αμάν,
και τα χεροκροτήματα,
βάϊ βάϊ, πουλί μου,
κι αυτά μαλαματένια.

όχι μόνο τραγούδια του γάμου αλλά και τραγούδια του γάμου περιλαμβάνονται σε ετούτο το topic. εδώ τραγούδι από τη συλλογή του ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ "ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ, ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΧΟΡΟΙ". το παράπονο για το γάμο της αγαπημένης με τον ίδιο τον εχθρό, θέμα που συναντάμε σε πολλά τραγούδια (πχ "στης πικροδάφνης τον ανθό" στην Ήπειρο, "στης μαντζουράνας τον ανθό" στη Μακεδονία) και μάλλον πρέπει να απηχεί πραγματικές ιστορίες!

ΣΤΗ ΡΙΖΑ ΣΤΗΝ ΤΑΝΤΡΑΦΥΛΛΙΑ

Στην ρίζα στην ταντραφυλλιά (τριανταφυλλιά)
πάει η πέρδικα φτιάχνει φωλιά.
Ταράζει την ταντραφυλλιά
και πέφτουν τα ταντράφυλλα.
Και τα μαζών’ η πεθερά.
να φτιάξει το ροϊδόστρωμα,
να πέσ’ η νύφη και ο γαμπρός.

δεν είναι ορθογραφικό λάθος, έτσι τραγουδιέται στη Σωτήρα τούτη η πολυφωνική παραλλαγή του ευρύτερα διαδεομένου τραγουδιού "ΑΠΑΝΩ ΣΤΗΝ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΙΑ". από το βιβλίο του εκπαιδευτικού κωνσταντινου κουλιδα "ΣΩΤΗΡΑ" όπου συμπεριλαμβάνται τραγούδια του γάμου του πιο όμορφου χωριού της Δερόπολης

ΣΕΡΝ’ ΑΓΕΡΑΣ ΠΕΦΤΟΥΝ Τ’ ΑΝΘΙΑ


Σέρν’ αγέρας, πέφτουν τ’ άνθια
και γιομίζουν τα τραπέζια.
Σέρν’ αγέρας, πέφτουν τ’ άνθια
και γιομίζει ο γαμπρός μ’ άνθια.
Σέρν’ αγέρας, πέφτουν τ’ άνθια
και γιομίζει η νύφη μόσχο.
Σέρν’ αγέρας, πέφτουν τ’ άνθια
και γιομίζουνε κι οι κρούσκοι.
Σέρν’ αγέρας, πέφτουν τ’ άνθια
και γιομίζει και ο νούνος

όμορφη, ποιητική εικόνα διαπερνά το πολυφωνικό τραγούδι του γάμου που καταγράφει στη συλλογή του "ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ, ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΚΑΙ ΧΟΡΟΙ" ο δάσκαλος ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ (εκδόσεις ΤΡΟΧΑΛΙΑ)

Ο ΗΛΙΟΣ ΕΠΑΝΤΡΕΥΤΗΚΕ


Ο ήλιος επαντρευτηκε
και πήρε το φεγγάρι,
εκάλεσε και στη χαρά
συμπέθερους τ’ αστέρια.
Τα σύννεφα τους έστρωσε
στρώματα για να κάτσουν,
τους έβαλαν φαΐ να φάν’
το μόσχο και τα άνθια.
Κρασί τους έδωκε να πιουν,
θάλασσες και ποτάμια.
Κι απ’ όλα τ’ άστρα τ’ ουρανού,
ο Αυγερινός εφάνη:
Φέρνει τον ύπνο ζωντανό
στα νιόγαμπρα πεσκέσι,
φέρνει και στους συμπέθερους
λυχνάρι για να φέξει,
να φύγουν για τα σπίτια τους,
τα νιόγαμπρα νυστάζουν,
θέλουν να πάν’ να κοιμηθούν,
θέλουν να ησυχάσουν.


όταν επαντρευόντουσαν οι ήλιοι τα φεγγάρια... από τη συλλογή του ΓΡΗΓΟΡΗ ΚΑΤΣΑΛΙΔΑ με αναφορά ως τόπο προέλευσης την περιοχή των Ριζών (Θεολόγου). ένα κομμάτι σύννεφο να είχα προσκεφάλι, λίγο απο το χνώτο του ουρανού - τη μέσα μου αντάρα...

ΟΤΑΝ ΜΕΤΑΒΑΙΝΕΙ Ο ΓΑΜΒΡΟΣ
ΕΙΣ ΤΗΝ ΟΙΚΙΑ ΤΗΣ ΝΥΜΦΗΣ (Μου μήνυσεν η λυγερή)


Μου μήνυσεν η λυγερή να πάω ν’ αρραβωνίσω
πριν κατεβάσ’ ο Δούναβης και τρέξουν τα ποτάμια.
Εγώ θα πάω να την ευρώ, κι αν βρέξει, κι αν χιονίσει,
κι αν κατεβάσ’ ο Δούναβης και σύρουν τα ποτάμια·
‘ς το δάχτυλο μου πατώ, ‘ς τη βίρα μου περνάω.

ας ταξιδέψουμε ως το Δούναβη όπως γενιές και γενιές Ηπειρωτών παλαιότερα με το ζαγορίσιο τούτο τραγούδι του γάμου, από τη συλλογή του ΑΡΑΒΑΝΤΙΝΟΥ. οι Ζαγορίσιοι συνδέονται και ιστορικά και μουσικά με τις παραδουνάβιες ηγεμονίες. επιρροές μουσικές αναγνωρίζονται στο μουσικό ιδίωμα της ζαγορίσιας μουσικής.

ΠΕΖΕ, ΝΥΦΗ,

- Πέζε, νύφη. – Δε πεζέυω, θέλω τάμα να πεζέψω.
Τάμα απ’ το πεθερό μου, τάμα απ’ τη πεθερά μου.
- Πέζε, νύφη…
τάμα από τ’ αντραδέρφια, τάμα κι από τη μανίτσα.
Τάμα και απ’ τη μανίτσα, θελομε μια σαρμανίτσα.
Πέζε, νύφη…
Κρατήστε τη να κατέβει, μες το σπίτι για να μπει.
Όποιος θα την κατεβάσει, μια εγγλέζικη θα σκάσει.
Κάλλια πέντε και στο χέρι, παρά δέκα και καρτερεί.

μια νύφη που να για να ξεπεζέψει θέλει τάξιμο... από το μουσικό τυπικό του πωγωνίσιου γάμου και τη συλλογή του παπά Μάτσια "ΠΩΓΩΝΙ, ΔΕΡΟΠΟΛΗ ΗΘΗ ΚΙ ΕΘΙΜΑ"

ΕΒΓΑ ΠΕΘΕΡΑ ΣΤΗΝ ΣΚΑΛΑ

Έβγα πεθερά στην σκάλα
με το μέλι, με το γάλα.
Με το μέλι με το γάλα
και με την αγάπη μέσα.
___
Ρίξε, πεθερά, το ρύζι,
για να σου ριζώσ’ η νύφη.
Ρίξε ρύζι, να ριζώσει
και το στάρι να προκόψει.
Τάξε, πεθερά, της νύφης,
ταξ’ εν’ ασημοζωνάρι.
Τάξε’ εν’ ασημοζωνάρι.
Τάξε, πεθερά, της νύφης,
τάξε κόκκινα παπούτσια κ.λ.π.

γνωστό τραγούδι του ηπειρώτικου γάμου. το έχει δισκογραφήσει ο ΤΑΣΟΣ ΧΑΛΚΙΑΣ στον "ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΓΑΜΟ". εδώ προέρχεται από τη συλλογή του τ. επιθεωρητή Δ.Ε. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΟΥΛΙΔΑ από το χωριό ΣΩΤΗΡΑ της ΑΝΩ ΔΕΡΟΠΟΛΗΣ. μεταγραφή "ΑΠΕΙΡΟΣ", ΑΡΧΕΙΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ