ΒΩΛΑΚΑΣ ΔΡΑΜΑΣ, γυναικείες διφωνίες

Ο Βώλακας βρίσκεται στο Νομό Δράμας, ανάμεσα στο Νευροκόπι και τα ελληνοβουλγαρικά σύνορα. Το χωριό ξεχωρίζει για τη φωνητική του παράδοση διασώζοντας ένα δίφωνο, γυναικείο μουσικό ιδίωμα. Η ΜΚΟ "ΑΠΕΙΡΟΣ" ταξίδεψε για καταγραφές στο χωριό το Μάρτιο του 2006 ενώ το καλοκαίρι του ίδιου έτους διοργανώσαμε εκδήλωση στο χωριό στο πλαίσιο της 8ης ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ. Από εδώ θα προσπαθήσουμε να κοινωνήσουμε ό,τι ξέρουμε για αυτή την τόσο αξιόλογη και ξεχωριστή πολυφωνική παράδοση, παρακινώντας για την περαιτέρω διερεύνηση και προβολή της. Ξεκινώντας ένα τραγούδι του Βώλακα, δισκογραφημένο στη "ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ" του Αρχείου Ελληνικής Μουσικής. Η στιχουργική καταγραφή βασίζεται στην ερμηνεία του από μέλη του πολυφωνικού συνόλου "ΧΑΟΝΙΑ" το καλοκαίρι του 2006 στο Γκρίμποβο Ιωαννίνων.

ΑΝΑΘΕΜΑ ΤΟΝ ΠΟΥ ΘΑ ΠΕΙ

Ανάθεμα τον που θα πει
τα αδέρφια δεν πονιούνται,
τα αδέρφια σχίζουν τα βουνά
και δέντρα ξεριζώνουν.
Δυο ’δέρφια είχαν μια αδερφή,
στον κόσμο ξακουσμένη,
τη ζήλευε η γειτονιά
την φθόναγε(ν) η χώρα.
Τη ζήλεψε και ο Χάροντας
και θέλει να την πάρει.
Τρέχει στο σπίτι και βροντά
σαν να ’ταν νοικοκύρης.
Άνοιξε κόρη μ’ άνοιξε
’τοιμάσου να σε πάρω,
και εγώ είμαι ο γιος της μαύρης γης
τς αραχνιασμένης πέτρας.
Άφσε με Χάρε άφσε με
σήμερα μη με παίρνεις
ταχιά Σαββάτο να λουστώ
την Κυριακή να αλλάξω.
Και την Δευτέρα το πρωί,
έρχομαι μοναχή μου.
Απ’ τα μαλλιά την άρπαξε,
κι η κόρη κλαίει και σκούζει.
Να και τα αδέρφια έφτασαν
ψηλά απ’ τα κορφοβούνια,
κυνήγησαν τον Χάροντα
και γλίτωσαν την κόρη.

Και κάτι ακόμη από το ΒΩΛΑΚΑ. Ένα απόσπασμα από την απομαγνητοφώνηση καταγραφής που κάναμε στο χωριό το 2006. Ένα τραγούδι για τον εμφύλιο! Α.Λ. ο ερευνητής της "ΑΠΕΙΡΟΥ"...

Γυναίκα 1:
- Να γράψουμε ένα τραγούδι εδώ είναι τοπικά εδώ του χωριού μας. Το ιστορικό αυτό βγαλμένο από τις γυναίκες του ’48 που τις πήραν οι αντάρτες με τον πόλεμο, τις πήραν και το έβγαλαν.
Α.Λ.:
- Γυρίσανε;
Γυναίκα 1:
- Και γύρισαν πότε;
Γυναίκα 1:
- Μετά έξι χρόνια, το 48 τις πήραν και το 54 γυρίσανε.
Α.Λ.:
- Συνάντησα ένα τέτοιο ανάλογο θέμα στα δικά μου μέρη στην Θεσπρωτία.
Σε ένα χωριό που είναι στα σύνορα και το λένε Τσαμαντά. Είναι η πατρίδα ενός ποιητή του Μιχάλη Γκανά, που βγάζει τραγούδια. Ο Γκανάς μεγάλωσε στην Ουγγαρία, έτσι. Είχαν φύγει πολλές γυναίκες, τις είχαν πάρει οι αντάρτες, αν μένα πίσω δεν θα είχαν καλύτερη τύχη, γιατί ήταν τα χωριά τέτοια που ήταν δύσκολα.
Γυναίκα 7:
- Έτσι πήραν και τις δικές μας τις γυναίκες.
Α.Λ.:
- Για πέστε το αυτό.
Γυναίκα 4:
- Εγώ ήμουν οχτώ χρονών και μου κάθισε πολύ το τραγούδι αυτό. Όταν ήρθε η νύφη μου, του αδερφού μου η γυναίκα από ’κει, εκεί βαστιόμαν από ’κει, από την φούστα της που λέει ο λόγος. «Θα μου το πεις, θα μου το πεις» και αυτή έλεγε, έλεγε, το τραγουδούσε και έκλαιγε. Από τότε και ύστερα όσες φορές το τραγουδώ συγκινούμαι.
Γυναίκα 7:
- Και της Φρειδερίκης η μαμά γύρισε από κει.
Α.Λ.:
Της Φρειδερίκης;
Γυναίκα 7: (Δείχνοντας την διπλανή της γυναίκα)
- Ναι.
Γυναίκα 6:
- Όλη νύχτα ξημέρωσα στο βουνό μόνη μου, με πέταξε και πήρε τον αδελφό μου μαζί της, έγκυος ήταν στον άλλον και την άλλη μέρα με βρήκανε.
Γυναίκα 1:
- Γύρω από την ιστορία τους έβγαλαν το τραγούδι αυτό.
Γυναίκα 6:
- Η μάνα μου ήταν εκεί και όταν ήρθε δεν την γνώρισαν.
Α.Λ.:
- Πόσα χρόνια κάτσαν εκεί;
Γυναίκα 1:
- Έξι χρόνια, δυο χρόνια δεν είχαμε μάθει τίποτα γι αυτούς, μετά δυο χρόνια έστελναν γράμματα και μάθαμε πως είναι στην Ρουμανία.
Γυναίκα 6:
- Κάθε βράδυ ερχόταν στο σπίτι όλ’ η παρέα που τους είχαν οι άντρες τους. Είχαμε ένα ραδιάκι όλοι στον Ερυθρό Σταυρό, αναζητήσεις, που είναι τι είναι δεν μπορούσαν να τους βρούνε με τίποτα.
Γυναίκες Βόλακα (Τραγουδώντας):

Στης Ρουμανίας τα βουνά αν θες χαμήλωσε τα,
να πάω στα παιδάκια μου και πάλι ύψωσε τα.
Πολύ μακριά μας ρίξανε και εφτά βουνά ’πο πίσω
δεν φτάνουν τα χεράκια μας για να σας χαιρετίσω.
Ο ξένος μες στην ξενιτιά σαν το πουλί γυρίζει
σαν τον ανθό μαραίνεται κανέναν δε γνωρίζει.
Ο ξένος μες στην ξενιτιά δεν πρέπει να πεθάνει
γιατί ειν’ το χώμα αγοραστό και η πέτρα με το δράμι.
Τρία πουλιά επέταξαν κάτω απ’ την Μακεδονία
επήγαν και τριγύριζαν μέσα στην Ρουμανία
Το πρώτ’ πετάει πολύ ψηλά το δεύτερ’ χαμηλώνει
το τρίτο το μικρότερο μοιρολογάει και λέει:
- Πότε θα ’ρθει ένας καιρός στο τραίνο να ανεβούμε
και στην Θεσσαλονίκη μας και εκεί να κατεβούμε
και εκεί θα ’ρθουν οι άντρες να μας προϋπαντήσουν.
τ’ αδέρφια τα παιδάκια μας τον πόνο μας να σμίξουν.

Άνδρας:
- Μόλις ακούω αυτό το τραγούδι πάντα βουρκώνω.