"ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ" του Κ. Λώλη

παραθέτουμε τον πρόλογο από το βιβλίο που κυκλοφόρησε πριν από δύο χρόνια ο ΚΩΣΤΑΣ ΛΩΛΗΣ


ΔΙΧΩΣ ΟΡΙΑ, ΔΙΧΩΣ ΤΕΛΟΣ

Η προσωπική διαδρομή του Κώστα Λώλη περιγράφει διαδρομές πολυφωνίας, αποκαθιστώντας στο διάβα της την αλλοτινή ενότητα των διαφορετικών τόπων και των πολύμορφων τοπιών του πολυφωνικού τραγουδιού. Αφετηρία ο γενέθλιος τόπος το Άνω Πωγώνι, μια περιοχή με πλούσια πολυφωνική παράδοση. Επόμενος σταθμός το Αργυρόκαστρο της ζωντανής, πολύγλωσσης, πολύτροπης πολυφωνικής έκφρασης. Και από εκεί στα Ιωάννινα να προσπαθεί να διαδώσει την πολυφωνία στη νέα γενιά σαν καθηγητής στο Μουσικό Γυμνάσιο – Λύκειο Δολιανών, στο Δημοτικό Ωδείο Ιωαννίνων, ως επιστημονικός σύμβουλος στο Διεθνές Φεστιβάλ Πολυφωνικού Τραγουδιού από την ίδρυση του μέχρι και σήμερα.
Η δημιουργική διαδρομή του ενοποιεί με τρόπο πρωτότυπο τους διαφορετικούς δρόμους προσέγγισης της λαϊκής πολυφωνίας. Η Βιωματική σχέση που απορρέει από την καταγωγή εξελίχθηκε σε μαθησιακή, μελετητική, ερευνητική, διδακτική έχοντας πάντα ως μέτρο της και αναφορά την αφετηριακή και αναντικατάστατη ερμηνευτική σχέση. Οι καρποί μιας τέτοιας διαδρομής προτρέπουν και εμπνέουν σε ιχνηλασίες συλλογικής αυτογνωσίας. Η παρούσα έκδοση αποτελεί έναν τέτοιο, σημαντικότατο καρπό ανταποκρινόμενη στο αίτημα της καταγραφής, μελέτης, έρευνας και, δυνητικά, της διάδοσης του Ηπειρωτικού Πολυφωνικού Τραγουδιού.
Ένα αίτημα ιδιαίτερα επίκαιρο σε μια εποχή οριακή για την επιβίωση της αυθεντικής ερμηνείας της Ηπειρωτικής Πολυφωνίας. Το παλαιότατο μουσικό είδος, με το τόσο πολύτιμο αξιακό φορτίο του συλλογικού ήθους, με το τόσο πολύτιμο αξιακό φορτίο του συλλογικού ήθους, στην εποχή του κατακερματισμού και της εξατομίκευσης μοιάζει καθηλωμένη ανάμεσα στους παρελθόντες χρόνους και τους απαρέγκλιτα συντελεσμένους μέλλοντες. Ένα είδος του λαϊκού πολιτισμού που τείνει να εκλείψει ως ζωντανή συλλογική έκφραση, απομένοντας είτε ως αναπαράσταση είτε ως απόηχος της συλλογικής μνήμης.
Προσμέναμε καιρό τούτο το βιβλίο με την προσδοκία να συνοψίσει, να αποτιμήσει και να εμπλουτίσει τη θεωρητική γνώση για το Ηπειρώτικο Πολυφωνικό Τραγούδι. Ο συγγραφέας έχει θέσει ένα δύσκολο στοίχημα. Να αποτυπώσει με όρους μουσικής καταγραφής ένα είδος φωνητικής παράδοσης όπου η σιωπή αποτελεί μέρος του μουσικού κειμένου, όπου ο ήχος αφουγκράζεται ανάσες, αποπνέοντας οσμές, ανακαλώντας αφές, αναδεύοντας νάματα νευμάτων και βλεμμάτων. Πώς να αποτυπωθούν όλα αυτά, άραγε, με όρους δυτικής σημειογραφίας, πως να αποτυπωθεί πεντάγραμμα ο παλμός, ο σφυγμός, η πνοή των τραγουδιών;
Οι φωνές στα πολυφωνικά τραγούδια κατοικούνται. Μες στις φωνές ακούς πουλιά, βουνά ποτάμια, αφουγκράζεσαι το αχολόι των ανέμων. φωνές που όταν σμίγουν γίνονται σμάρι για να ταξιδέψουν σαν πουλιά. Πόσες φωτιές μες στις φωνές; Πόσες ξενιτιές τροχιοδρομούν τη νοσταλγία τους; Πόσα αργόσυρτα Άλφα απηχούν τον καημό και τον πόθο τους; Στις σιωπές τους φωλιάζει άρρητο, αμετάκλητο, ανεκπλήρωτο, ανεξίτηλο. Σε τι μέλλοντες μπορεί να κλιθεί το παρελθόν τους;
Ο Κώστας ο Λώλης προσφέρει με το νέο του βιβλίο πολύτιμα εργαλεία για σημερινούς και μελλοντικούς ιχνηλάτες των τοπίων του Πολυφωνικού Τραγουδιού.
Εφόδια επιστημονικής και βιωμένης γνώσης, εφόδια υποσχετικά στην κοινή προσδοκία η πολυφωνική παράδοση να μην παραδοθεί στη λήθη, να μην καθηλωθεί στις αρχειακές καταχωρήσεις αλλά να δοκιμαστεί σε μέλλοντες διαρκείας.
Τραγούδι στα όρια, τα μεθόρια και τα υπερόρια της Ιστορίας και των πολιτισμών το Πολυφωνικό τραγούδι, τραγούδι των ωσμώσεων, των αλληλεπιδράσεων, των δανείων και των αντιδανείων. Τραγούδι-γέφυρα ανάμεσα σε γείτονες λαούς σε περιοχές πολλαπλά τραυματισμένες από εκατέρωθεν εθνικισμούς που συχνά επένδυσαν στο ίδιο το σώμα της Λαϊκής Πολυφωνίας με θεωρίες μονογένεσης,
πρωτοτυπίας των διαφορετικών ειδών της κοινής παράδοσης.
Ο συγγραφέας προσφέρει την αποκαλυπτικότητα και τη γενναιοδωρία της ματιάς του. Ματιά που ενοποιεί αποκαλυπτικά και λυτρωτικά – αλλά καθόλου αλυτρωτικά – τον άλλοτε κοινό τόπο μιας Απείρου Χώρας, της Ηπείρου χωρίς σύνορα, δίχως όρια, δίχως τέλος.
Η προσφορά του νομιμοποιεί με τρόπο ξεχωριστό την αισιοδοξία όλων όσων πιστεύουμε ότι η παλαιότατη πολυφωνική παράδοση μπορεί να είναι πάντα ζωντανή και πάντα νέα όντας πάντα στα χείλη των νέων, ταιριάζοντας το σφρίγος τους με το ρίγος της.
Το «Ηπειρώτικο Πολυφωνικό Τραγούδι», τεκμηριώνει πολύτιμα και ουσιαστικά την κοινή αγωνία, τον κοινό αγώνα για μια πολυφωνία δίχως όρια, δίχως τέλος.



Αλέξανδρος Λαμπρίδης
Καλλιτεχνικός Διευθυντής
Διεθνούς Φεστιβάλ Πολυφωνικού Τραγουδιού